Lekcja z solidarności

Atlas Atlasem. Boli jednak, kiedy człowiek próbuje opisywać nowe lądy ekonomiczne, ale rzeczywistość dookoła ciągle mu przypomina, że droga tamże taaka daleka.

Gorzej nawet! Współpodróżni jakby celowo walili siekierą w dno łajby. A potem będzie wielkie zdziwienie, że nie tylko nie płyniemy we właściwym kierunku. Tylko po prostu idziemy na dno.

Prezes Polskiego Radia Barbara Stanisławczyk (bardzo przez mnie ceniona za kilka świetnych książek o idolu każdego młodego chłopaka Marku Hłasce) raz po raz zapisuje się w niechlubnej i długiej księdze antypracowniczych ekscesów III RP. I robi to, co gorsza, jako publiczny pracodawca.

Oto w ciągu kilku miesięcy zwolniła trzech chronionych prawem aktywnych działaczy radiowych związków zawodowych. Wykorzystując do tego kruczek prawny zwolnienia dyscyplinarnego. I to już jest przekroczenie Rubikonu, którego żadnemu pracodawcy bezkarnie przekraczać nie wolno.

Uzasadnienie było takie, że dziennikarze „wywierali presję psychiczną” na zarząd, „stosowali czarny piar” i „destabilizowali pracę władz radia poprzez publiczne nękanie zarządu żądaniami przystąpienia do mediacji”. Tak naprawdę więc związkowcy zostali wyrzuceni za robienie tego, do czego związki zostały powołane. A więc do obrony pracowników przed wszechmocą władz. Na przykład broniąc dwóch dziennikarek karnie zdegradowanych za to, że chciały robić serwis informacyjny w zgodzie z zasadami dziennikarskiego profesjonalizmu, a nie wczytywały się w lot w oczekiwanie i zamówienia płynące z góry. Za tę niezależność dostały po nosie, a związki zostały rozbite, bo śmiały zwrócić uwagę na taka ewidentną niesprawiedliwość. Psując przy tym zarządowi Radia „spokój i dobre samopoczucie”.

Wielu obserwatorów spór pracowniczy w Polskim Radiu polityzuje. Niesłusznie. Polityczny wymiar oczywiście jest, bo Stanisławczyk przyszła do Radia na fali „dobrej zmiany” i wygląda na to, że słabo znosi, gdy podwładni nie wspierają skrętu na prawo aż tak gorliwie jak pani Prezes.

Mówienie jednak, że po „dobrej zmianie” nie można się było spodziewać niczego innego, jest niesprawiedliwe, a nawet głupie. Niesprawiedliwe, bo na wielu polach (płaca minimalna, wzmocnienie PIP, tępienie śmieciówek, wspieranie postulatu wyższych płac) nowa władza pokazuje, że perspektywa pracownicza jest wyżej na ich agendzie niż choćby u poprzedników z Platformy i PSL. Dlatego też tak bardzo dziwi i zasmuca, że w Polskim Radiu dochodzi dziś do ewidentnego uderzania w prawa pracownicze. Bo nie działa już argument podnoszony przez zwolenników „dobrej zmiany” w mediach na początku roku, że nie zamierzają płakać nad losem kilku „przepłacanych i stronniczych dziennikarskich celebrytów”. Nie działa, ponieważ wojna, którą prowadzi Stanisławczyk, dotyka zwykłych pracowników. Nie żadnych pieszczochów poprzedniej władzy. A dziennikarz też jest pracownikiem. I ma prawo korzystać z ochrony związkowej, która z mocy prawa przysługuje również innym. Zwłaszcza jeśli represje, które go spotykają, wiążą się bezpośrednio z pełnieniem związkowej misji.

Głos w tej sprawie zabrał już przewodniczący „S” Piotr Duda. Generalnie zwalnianie związkowców potępił. Słusznie przypomniał, że w III RP z pracy wyrzucono bardzo wielu związkowców. Wiem, bo sam o tym pisałem. Duda nie mógł sobie jednak odmówić złośliwości i pouczyć dziennikarzy (zbiorowo), że większość z nich zazwyczaj związki hejtowała. A w najlepszym razie nie miała dla ich argumentów zbyt wielkiego zrozumienia (o czym też pisałem).

Nie jest rolą szefa związków takie karcenie opinii publicznej. Duda, jeśli leży mu na sercu dobro polskiej pracy (a wierzę, że leży), powinien się raczej cieszyć, że oto jest okazja, by wykazać się solidarnością. Jakby dziennikarzy tej solidarności nauczyć w momencie, gdy naprawdę jej potrzebują. Tu jednak szef „S” umył ręce. Napisał w „Tygodniku Solidarność” tak:

Odnosząc się do zarzutów o moją bierność, chciałbym zwrócić uwagę, że Trybunał Konstytucyjny już kilka lat temu wykluczył możliwość reprezentowania wobec pracodawcy przez jeden związek zawodowy interesu innego związku zawodowego. To domena macierzystej organizacji i mam nadzieję że Związek Zawodowy Dziennikarzy Trójki i Dwójki stanie na wysokości zadania i wywiąże się ze swoich statutowych obowiązków wobec swojego przewodniczącego. Tak samo jak NSZZ „Solidarność” od lat broni swoich działaczy, często organizując w ich obronie pikiety i manifestacje.

Mógł to rozegrać inaczej. Choćby tak jak za czasów późnej Platformy, gdy wszystkie centrale związkowe wspólnie wystąpiły przeciw pladze umów śmieciowych oraz marginalizowaniu środowisk pracowniczych w Komisji Trójstronnej. Wtedy związki były solidarne i wygrały. A ich wizerunek zaczął się poprawiać mimo tak mocnego przesiąknięcia polskiej debaty publicznej neoliberalnymi stereotypami. Odmawiając solidarności dziś, szef „Solidarności” tamte stereotypy niestety utwierdza. I dlatego taka politycznie kunktatorska reakcja na „aferę Stanisławczyk” jest również głupia.

Ale by to wszystko miało jednak sens, my postarajmy się potraktować tę sprawę jako wprawkę z pracowniczej solidarności. Której (oczywiście) mamy za mało. Szczególnie w mediach. Podzielonych ostrą konkurencją ekonomiczną (przypomnę słynne strzelające w redakcji „Rzeczpospolitej” korki od szampana, gdy padał „Dziennik”). Albo wojną polityczną (zimna obojętność obozu liberalnego, gdy po prywatyzacji Presspubliki nowy właściciel łamał kręgosłupy pracowników „Rzeczpospolitej” vs. chora radość z obecnych problemów ekonomicznych „Gazety Wyborczej” ). Ale czy to znaczy, że musimy w kółko powtarzać na zmianę te same patologie? Czas wyrwać się z tego diabelskiego kręgu. Są chętni? Weźmy sobie do serca lekcje solidarności.