Praca. To o tym trzeba rozmawiać!

Dziś Święto Pracy. Nie, nie u nas, tylko w Ameryce. Za oceanem to ważne święto i nikomu (nawet w czasach najciemniejszej neoliberalnej nocy) nie przychodziło do głowy podważanie jego sensu. Niech mi Czytelnicy tego bloga zezwolą, by wykorzystać ten dzień do rozpoczęcia nowej – bardzo nam wszystkim potrzebnej – rozmowy.

W Polsce Ameryka jest nieraz przedstawiana jako świątynia liberalizmu ekonomicznego. To też prawda. Ale należy pamiętać, że amerykański kapitalizm wykuł się w ogniu gorącego starcia potężnego kapitału z potężnym żywiołem pracowniczym. Ta walka niejedno miewała oblicze. Bywała nazywana populizmem, agraryzmem, komunizmem, socjalizmem, progresywizmem, liberalizmem, ruchem walki o prawa czarnych albo migrantów, feminizmem czy ruchem związkowym. Dzieje tych wszystkich walk świetnie opisał Howard Zinn w monumentalnej „Ludowej Historii Stanów Zjednoczonych”. Wyszła po polsku w 2016 r.

Gdy ktoś zajrzy do Zinna, dostrzeże, jak krwawy przebieg miały te walki. Do roli szczególnego symbolu urosły wydarzenia majowe z 1886 r. Na Haymarket (plac w centrum Chicago) doszło wtedy do wielkich demonstracji na rzecz skrócenia dnia pracy z 12 do 8 godzin. Wiec przyciągał coraz większe tłumy, a policja (mówiąc eufemistycznie) delikatna nie była. Więc z godziny na godzinę napięcie rosło. W pewnym momencie bomba wybuchła. I to nie tylko metaforycznie. Eksplozja materiału wybuchowego doprowadziła do bezładnej walki. Po obu stronach byli ranni i zabici. Niechętne ruchowi robotniczemu elity Chicago postanowiły wykorzystać masakrę do przykręcenia śruby. Policja aresztowała grupę anarchistów, której przypisano odpowiedzialność za atak bombowy. Odbył się proces zakończony skazaniem, który budził niesamowite emocje. Jedni domagali się przykładnego ukarania bandytów. Inni uznali go za przykład mordu sądowego. Maj 1886 r. wywołał tak duże poruszenie w ruchu robotniczym, że powstał projekt, by uczynić go symbolem walki o wolność i prawa ekonomiczne.

Zanim jednak Druga Międzynarodówka (rok 1890) podjęła decyzję o obwołaniu 1 maja Międzynarodowym Dniem Pracy, Amerykanie skręcili już w innym kierunku. Kilka miesięcy po masakrze liberalna część politycznego establishmentu USA wsparła pomysł, by dać światu pracy osobne święto. Ale przesunąć na inną datę. Żeby się nie kojarzyło z Haymarket.

Nawiązano do pomysłu, by Święto Pracy ustanowić w pierwszy poniedziałek września. Również w przeszłości popularny dzień robotniczych wystąpień. Już w 1887 r. stan Oregon obchodził pierwszy wrześniowy Labour Day. Potem dołączyły kolejne. W 1894 r. święto pracy było już ogólnoamerykańskim dniem wolnym, stając się przy okazji ważną częścią amerykańskiego kalendarza politycznego oraz kulturalnego. Pierwszy poniedziałek września od lat oznacza definitywny koniec sezonu letniego. Nawet w modzie panuje niepisana zasada, że po Dniu Pracy nie przystoi już pokazywać się w letnich garniturach i białych sukienkach.

Politycznie też Święto Pracy w Ameryce ożywa. Zwłaszcza w ostatnich latach, gdy coraz widoczniejsze staje się pęknięcie społeczeństw na linii praca – kapitał. Sam piszę o tym często w POLITYCE i w innych miejscach. Niech amerykański Labour Day będzie również okazją do ogłoszenia Czytelnikom tego bloga, że 18 września ukaże się moja nowa książka „To nie jest kraj dla pracowników”. W sam raz na początek nowego sezonu politycznego w Polsce. Z nadzieją, że o pracy zaczniemy wreszcie na poważnie rozmawiać.