Wylądowałem w Ugandzie (5)

­Wiecie, że w Ugandzie też chcą produkować elektryczne samochody? Są nawet szybsi od Mateusza Morawieckiego i już przyjmują zamówienia.

Afryka nie od dziś marzy o swoim własnym volkswagenie. Czyli samochodzie dla mas. W miastach pozbawionych publicznej komunikacji (Afryka Wschodnia to miejsce, które powinien odwiedzić w ramach odwyku od idei „małego państwa” każdy wojujący libertarianin) auto to klucz do niezależności. Nie masz auta, to idziesz poboczem, wdychając spaliny. Albo gnieciesz się w kilkuastoosobowym busiku. Notabene często marki… Volkswagen.

Uganda myśli o swoim własnym samochodzie od paru lat. I to nie o jakimkolwiek. Czasy są takie, że trzeba celować w auto elektryczne. Kiira Motor Company ma to marzenie zrealizować. Buduje je konsorcjum rządowe przy współudziale Uniwersytetu Makerere. Kooperacja trwa od roku 2014. Wcześniej rząd Museweniego od bezpośredniego udziału w gospodarce trzymał się z daleka.

Wierząc, że inwestorzy zagraniczni załatwią sprawę. Ale nie załatwili. Kiedy więc na świecie zmieniły się wiatry i państwo marnotrawne ustąpiło miejsca państwu przedsiębiorczemu (patrz Mariana Mazzucato), Uganda też podążyła tym tropem. Prototypy są już gotowe. Samochód osobowy nazywa się Kiira SMACK i jest przedstawiony jako pierwsza afrykańska hybryda. Autobus to Kiira Kayoola. W pierwszej fazie Ugandyjczycy chcą się opierać na importowanych podzespołach. Zyski mają być inwestowane w rozwój tak, aby w roku 2039 całość była made and designed in Uganda.

Kiira Motor Company ma swoją siedzibę w parku technologicznym w Jinji ok. 80 km na wschód od Kampali. Wizyta w Jinji jest bardzo pouczająca. To nie tylko zupełnie inne miasto. Kampala jest chaotyczna. Pełna krętych dróg i zaułków. Jakby była częścią przyrody i wyrastała organicznie z ziemi. Jinja przeciwnie.

Narysował ją w latach 40. na zamówienie Brytyjczyków niemiecki urbanista Ernst May (zaprojektował też Stalinowi Magnitogorsk). Jest uporządkowana i przejrzysta.

Właśnie wtedy powstał pomysł, by w Jinji, w miejscu, gdzie z jeziora Wiktorii wypływa Nil (działa tu elektrownia wodna) i dochodzi linia kolejowa do kenijskiej Mombasy, ulokować serce ugandyjskiego przemysłu.

To wówczas powstały takie formy jak Nytil. Producent tekstyliów. Firma swoje najlepsze lata zaliczyła po uzyskaniu przez Ugandę niepodległości. Zatrudniała wtedy ok. 7 tys. osób. Do dziś widać w okolicy fabryki murowane mieszkania dla robotników. W Afryce widok dosyć rzadki.

Dobre czasy minęły wraz zaostrzeniem się konfliktu politycznego w czasie dyktatorskich rządów Idiego Amina. W końcu minął i Amin. Lecz jego następcy też nie mieli ręki do przemysłu. Skoncentrowany na przywracaniu spokoju społecznego, a potem na konsolidacji swojej władzy, prezydent Museweni długo ignorował gospodarkę, oddając ją w ręce leseferystycznych technokratów. Główną dewizą tej specyficznej polityki była próba przyciągnięcia wszelkich możliwych inwestycji. Z Zachodu, z Chin, z Indii, z Izraela, z RPA. Najczęściej za cenę całkowitych podatkowych zwolnień. Oraz otwarcia rynku na towary z zewnątrz.

Nytil przypadł w udziale konsorcium Southern Range Nyanza z udziałem kapitału ugandyjsko-hinduskiego. Koszty poważnie ścięto. Dziś Nytil zatrudnia ledwie siódmą cześć swojej dawnej załogi (700 osób). Jak zwykle na ludziach zaoszczędzić najłatwiej. Choć nawet menedżerowie Nytilu przyznają, że płace nie stanowią w Ugandzie najbardziej kosztownego czynnika produkcji. Koszty podwyższa energia, która jest tu droższa niż w Azji.

Ostatnio firmy takie jak Nytil dostrzegły, ze rząd Museweniego ewoluuje. Że – jak kiedyś u nas Tusk – im dłużej rządzi, tym bardziej jest socjaldemokratyczny. Ugandyjska opinia publiczna też coraz mocniej krytykuje leseferyzm. Słychać, że samo się nie zrobi.

Efekt? Nytil naciska na rząd, by zamawiał u niego mundury dla wojska czy policji. Bez tego nie przetrwa. Minister handlu Amelia Kyambadde obiecała, że tak się stanie. Na razie Jinja nie wygląda jednak kwitnąco. Lecz rownież nie zamierza umrzeć.